Dysgrafia jest obok dysleksji i dysortografii jedną z najczęstszych przyczyn problemów dzieci w szkole. Niektóre kraje skandynawskie wprowadzają już w swoich szkołach system pisania wyłącznie na klawiaturze. Jednak psychologowie nie mają dobrych wieści związanych z tym pomysłem. Precyzyjne ruchy rąk, które odpowiadają za czynność pisania wpływają pozytywnie na rozwój dziecka, dzięki temu, że stymulują różne ośrodki w mózgu. Pobudzają również, co ciekawe, obszar przetwarzania języka. Więc być może system pisania wyłącznie na klawiaturze jest wygodny, ale nie wiadomo jeszcze dokładnie jak długotrwale może wpłynąć na rozwój dziecka.
A tymczasem u nas na pewno jeszcze przez pewien czas dzieci z pewnością będą musiały pisać odręcznie. W Polsce w ostatnich latach sporym problemem jest to, iż metodologia nauki pisania w szkole zmieniła się i obecny system nie przewiduje zbyt wiele czasu na nauczenie się pisania przez dziecko ani nie dostarcza odpowiedniej, uzasadnionej rozwojem psychomotorycznym dziecka, metodologii.
Jeśli nawet Twoje dziecko nie ma zdiagnozowanej dysgrafii, ale jego pismo jest niekształtne, nieestetyczne, nie mieści się w zeszytowych linijkach, w tym tekście znajdziesz kilka rozwiązań, które mogą mu ułatwić pisanie.
Czym jest dysgrafia?
Dysgrafia to zaburzenie charakteryzujące się trudnościami w pisaniu.
Powoduje, że pismo jest zniekształcone, nieestetyczne i często całkowicie nieczytelne.
Pismo dziecka z dysgrafią może być nazbyt odchylone od pionu, a wielkość liter może być różna nawet w zakresie jednego słowa. nie mieści się w wyznaczonych linijkach, ma niepewną, drżącą linię. Ponadto dysgrafik często myli litery, nie stawia znaków interpunkcyjnych i popełnia wiele błędów ortograficznych, pomimo dokładnych instrukcji. Problem z dysgrafią znacząco obniża samoocenę dziecka i jego motywację wewnętrzną.
Przygotowałam dla Ciebie listę ćwiczeń i wskazówek, dzięki którym pomożesz swojemu dziecku pokonać dysgrafię.
Jak pomóc dziecku z dysgrafią?
Ci, którzy nie rozumieją dysgrafii (w tym niektórzy nauczyciele) myślą, że jeśli dziecko będzie po prostu więcej rysowało i pisało to „wyleczy” dysgrafię. Nic bardziej mylnego. Zrównoważona, systematyczna praca jest absolutną koniecznością, ale potrzebujecie jeszcze sensownych, różnorodnych sposobów, aby wyrównać deficyty.
1. Zmień papier do pisania
Dziecko z dysgrafią doświadcza wielu wyzwań w procesie pisania. Wyzwania te dotyczą niemożności uporządkowania informacji przechowywanych w pamięci oraz przenoszenia słów na papier przez pismo odręczne. Dziecko nie potrafi dostrzec odstępów między literami, słowami i zdaniami. Aby pomóc dziecku wyobrazić sobie przestrzeń i zminimalizować jego frustrację, zastanów się nad zastąpieniem papieru w linie papierem milimetrowym.
Rozważ także zmianę koloru papieru do pisania. Szczególnie pastelowy kolor papieru może pomóc złagodzić część wizualnego stresu spowodowanego białymi kartkami. Poza tym dziecko chętniej będzie pisać na kolorowych kartkach niż na standardowym papierze.
2. Zmień narzędzie do pisania
W poprawnym pisaniu istotną rolę odgrywa napięcie mięśniowe dłoni. U dysgrafików napięcie to jest obniżone lub wzmożone, w zależności od dziecka. Wynika to z nadmiernego stresu i napięcia, które dziecko przeżywa w trakcie pisania. Dziecko z tego powodu może odczuwać fizyczny ból dłoni, a nawet całej ręki. W takcie pisania jego dłoń bardzo się męczy, przez co często musi ją „strzepywać”, by pisać dalej.
Dysgrafia wpływa na precyzyjną kontrolę motoryczną. Z tego powodu lekkie trzymanie ołówka lub długopisu nie jest naturalne. Zachęcaj dziecko do pisania tak, jakby trzymało pióro, lub idź o krok dalej i podaruj mu prawdziwe pióro oraz atrament. Pióra są delikatne, a dzieci mają tendencję do obchodzenia się z nimi znacznie łagodniej niż z solidnym przedmiotem, takim jak długopis czy ołówek. Możesz rozważyć także wykorzystanie kredy, ponieważ rozpadnie się po zbyt mocnym naciśnięciu.
3. Zorganizuj wygodną przestrzeń do pisania
Jeśli chodzi o powierzchnie do pisania, to im większe, tym lepsze! Użyj sztalugi lub dużego arkusza białej tablicy plakatowej. Inną opcją jest użycie przesuwanych szklanych drzwi do pisania (z nadającymi się do mycia markerami lub przezroczystymi pisakami), ponieważ są sporych rozmiarów, a szklana powierzchnia często naturalnie zachęca dziecko do pisania. Dużą korzyścią jest to, że te duże szklane drzwi można łatwo i szybko umyć 🙂
4. Wykorzystanie zmysłu dotyku
Usunięcie jednego doświadczenia zmysłowego często potęguje inne. Eksperci zalecają wypróbowanie działań, które pomogą Twojemu dziecku skupić się na odczuwaniu – nie widząc – jak powstaje tekst.
Narysuj palcem literę na plecach dziecka. Następnie sprawdź, czy dziecko może odtworzyć ją na twoich plecach lub kartce papieru. W późniejszym etapie możesz utrudnić to ćwiczenie, pisząc wielką literę i prosząc o zapisanie małej lub odwrotnie. Ćwiczenie może przeprowadzać osoba dorosła ale też jest to świetna zabawa, w którą bawią się ze sobą dzieci, nawzajem rysując sobie litery na plecach.
5.Naprawdę wielkie litery
Dzieci z dysgrafią mają zwykle problemy z zapamiętaniem, jak wygląda poprawny kształt pisanych liter. Jednym ze sposobów, w jaki można pomóc dziecku zapamiętać poprawny kształt litery jest ćwiczenie, które wykorzystuje duże ruchy motoryczne przy jednoczesnym zwiększeniu bodźców sensorycznych.
Do tego ćwiczenia możesz wykorzystać pianę np. w postaci kremu do golenia lub podczas zabaw z pianą. Będziesz także potrzebowała pomieszczenia, gdzie są płytki – łazienki, kuchni. Dyktuj dziecku litery i poproś, by rysowało pianą wielkie litery na dużej powierzchni.
6. Dysgrafia – zabawy z plasteliną
Kup dużo białej plasteliny. Dziecko formuje z niej „makarony” grubości ołówka. Z makaronów formuje litery, tak jak powinny wyglądać litery pisane. Proś często aby z zamkniętymi literami obrysowywało je palcami i „widziało” je w wyobraźni, tak jakby naprawdę na nie patrzyło. To pozwoli mu utrwalić wygląd liter. Dzieci z dysgrafią często nie pamiętają właściwego wyglądu litery, a więc niekiedy ciężko im odtworzyć jej prawidłowy obraz.
Inna opcja: Rozgnieć plastelinę na placek np. na blaszce do ciastek. Następnie poproś dziecko, aby wyryło na niej litery ołówkiem. Dzięki temu ćwiczeniu mózg dziecka otrzymuje sensoryczną informację zwrotną, o tym, jak powstają litery.
7. Prawidłowy chwyt
Tak, jak pisałam wcześniej, prawidłowe trzymanie długopisu jest wyzwaniem dla wielu dzieci, które zmagają się z trudnościami w pisaniu. Twoje dziecko może wzmocnić swoje palce i poprawić chwyt długopisu za pomocą narzędzi „szczypających”, które znajdują się w całym domu. Należą do nich np. pinceta i kuchenne szczypce.
Zagrajcie w grę: porozrzucaj na stole kawałki płatków zbożowych lub zwinięte w kulki skrawki papieru. Następnie sprawdź, ile Ty i Twoje dziecko możecie podnieść za pomocą szczypiec w ciągu minuty.
Inna opcja: Podczas gier planszowych używajcie tych samych narzędzi aby przesunąć elementy do gry. Możecie również jak najczęściej używać szczypiec lub pęset do innych zabaw i czynności domowych.
8. Trening obu części ciała
Aby dziecko mogło poprawnie pisać, obie strony jego ciała muszą ze sobą współpracować. Dziecko musi jedną ręką stabilnie trzymać papier, a drugą faktycznie pisać. By rozwinąć tę umiejętność, sprawdzi się aktywność, która zachęca do skoordynowanego ruchu po obu stronach ciała.
Pomocne będą wszelkie ćwiczenia fizyczne wymagające koordynacji między kończynami. Zanim dziecko usiądzie do pisania, poproś je o wykonanie kilku pajacyków czy naprzemiennego dotykania palców u nóg – prawa ręka dotyka lewej stopy, potem lewa prawej.
9. Siła i stabilność
Pisanie może nie wydawać się wymagające fizycznie. Ale prawidłowe siedzenie
i kontrolowanie chwytu naprawdę wymaga siły oraz stabilności mięśni ramion
i tułowia.
By wzmocnić te partie ciała, warto zachęcić dziecko do wykonywanie ćwiczeń poprawiających prawidłową postawę np. pompki, „spacer krabów”, strzały do kosza, ćwiczenia na drążku, pływanie, wspinaczka linowa. Również czytanie podczas leżenia na brzuchu na podłodze w świetny sposób buduje siłę.
10. Ćwiczenie precyzyjnej kontroli motorycznej
Wprowadź precyzyjne ćwiczenia motoryczne, aby wzmocnić palce i nadgarstek. Dodaj je również do codziennych czynności dziecka. Łącząc te ćwiczenia z relaksującą muzyką, Twoje dziecko może trochę bardziej się zrelaksować i lepiej skoncentrować na ćwiczeniach.
Świetnym ćwiczeniami będą na przykład: zaciskanie i otwieranie dłoni, klaskanie, wyciskanie wody z nasączonej gąbki, zgniatanie papieru.
