Jeśli masz dziecko z dysleksją to wiesz, że nauka liter nie zawsze idzie gładko. A w starciu z dysleksją rozpoznawanie liter jest warunkiem kluczowym, aby móc przejść do dalszej nauki czytania.
Jeśli Twoje dziecko ma dysleksję to prawie na pewno ma też świetną wyobraźnię i zdolność myślenia obrazami. Ale to że jego mózg zapamięta wygląd litery łatwo, nie oznacza, że dziecko z dysleksją zapamięta literę jako taką.
Dysleksja – dlaczego dziecku trudno zapamiętać litery?
Litera to symbol obrazowy głoski, czyli to co kreśli nasza ręka lub wychodzi z maszyny drukarskiej. Symbol czyli obraz litery oznacza określony dźwięk. I te dwie rzeczy muszą się połączyć w mózgu dziecka i utrwalić. I o ile dzieci z dysleksją najczęściej doskonale myślą obrazami, czyli bez trudu kształt litery zapamiętują, to nie zawsze ich główka potrafi połączyć ją z dźwiękiem wystarczająco szybko i trwale. Może to np. oznaczać, że dziecko nie ma wystarczającej zdolności przetwarzania słuchowego, aby szybko litery zapamiętać i utrwalić.
To bardzo ważne dla Twojego dziecka, aby nie przechodzić do dalszych etapów czytania gdy jeszcze gubi się w nazywaniu liter. I tu warto wiedzieć, że zbyt wiele bodźców, których mózg nie jest w stanie przetworzyć w krótkim czasie, prowadzi do pojawienia się typowej dla wszystkich dyslektyków dezorientacji, której skutkiem jest zamiana liter i wyrazów na inne. A to „zbyt wiele bodźców” może oznaczać przeróżne rzeczy. Na przykład nauka liter odbywa się za szybko. Lub dziecku w czasie nauki towarzyszą niepotrzebne bodźce z otoczenia. Może być zwyczajnie zmęczone. Musisz wiedzieć, iż problemy z nauka liter często przejawiają dzieci, które często korzystają z urządzeń cyfrowych, co daje po pierwsze efekt przebodźcowania, po drugie – zmęczenie. W klasie jest za głośno lub uczeń ma młodsze rodzeństwo, które szaleje? Dzieci z tendencją do dysleksji będą uczyły się wolniej (wszystkiego, nie tylko literek) i doświadczały dezorientacji w środowisku, które je przebodźcowuje.
Co teraz? Łączenie liter w słowa, a tym samym czytanie nie jest możliwe, jeśli dziecko ma problem z rozpoznaniem liter. Co to znaczy rozpoznawać literę? To znaczy, bez zastanowienia skojarzyć wygląd litery z dźwiękiem jej odpowiadającym.
A więc co możemy zrobić by skutecznie nauczyć liter małego dyslektyka poza ograniczeniem bodźców, którymi dziecko jest bombardowane?
Dysleksja – jak uczyć liter aby ich nauczyć
Jest kilka sposobów, aby sprawić, aby nauka liter była frajdą i zabawą, a nie mozolnym obowiązkiem. I w dodatku zakończyła się sukcesem.
Oto kilka „domowych” sposobów aby taką naukę przekształcić w zabawę, z której wszyscy domownicy, duzi i mali mogą czerpać przyjemność.
Gdy dziecko z dysleksją angażuje dłonie w proces nauki – zapamiętuje wszystko szybciej!
Karton i pisaki
Weźcie duży karton lub kartkę i miękkie pisaki. Narysuj dużą literę. Pozwól dziecku najpierw obrysować literę, potem wiele razy narysować ją samodzielnie. Jaki kształt ona przypomina? Dziecko może dorysować dodatkowe elementy, tak aby utworzyć obraz skojarzonego przedmiotu lub zwierzęcia.
Magnesy na lodówkę
Zamiast plastikowych warzyw czy figurek możesz kupić komplet liter. W czasie gdy ty gotujesz obiad bawicie się literkami – możecie je grupować w zbiory takich samych liter (w komplecie jest kilka takich samych liter), możesz tworzyć z nich proste słowa lub sylaby, które dziecko odczytuje. Dziecko może też układać z nich słowa, które mu przyjdą do głowy lub, które ty zadasz.
Gry edukacyjne
Bardzo skuteczną metodą nauki alfabetu są wszelkiego rodzaju gry edukacyjne i karty memory, które pozwalają kojarzyć literę lub słowo z obrazkiem. Często również pokazują małe litery z dużymi.
Przykładem takiej gry jest gra komputerowa “Abecadło” http://www.buliba.pl/gry/gry-edukacyjne/abecadlo.html
Gra dla dzieci polegająca na układaniu nazw rzeczy znajdujących się na obrazkach. Aby to zrobić należy przesunąć kartonik literą w odpowiednie miejsce. Zapełnione wszystkie miejsca utworzą słowo, które znajduje się na obrazku. Świetna zabawa przy jednoczesnym treningu literowania.
Komputer
Pozwól dziecku pobawić się klawiaturą komputera. W edytorze tekstu ustaw wyraźną czcionkę i powiększ do 36 lub 48. Możecie zabawić się w znajdowanie na klawiaturze liter, które już zna. Możesz też pokazać jedną lub dwie nowe. Warto też nauczyć dziecko jak pisać proste wyrazy, zawierające litery, które już zna.
Masa solna
Fantastycznym sposobem nauki liter, uwielbianym przez dzieci jest tworzenie ich z masy solnej lub plasteliny.
Jak zrobić masę solną? 1/3 szklanki soli, 2/3 szklanki mąki, odrobina wody. Wyrabiamy ciasto do konsystencji ciasta na pierogi.
Tworzymy z nich równej grubości wałeczki. Drukujemy lub rysujemy dziecku litery, które będą stanowiły szablony. Dziecko, w zależności od wieku i zdolności manualnych może przyglądać się literze i zrobić ją z masy solnej lub też „odbić” ją, układając wałeczki bezpośrednio na literze.
Dysleksja? Plastelina to idealny materiał do pracy z dzieckiem!
Miętolenie plasteliny i tworzenie z niej wałków na litery rozluźni każde, nawet mocno spięte dziecko. Ponadto wzmacnia mięśnie rąk i kształtuje poczucie kontroli i sprawczości. Ma to ogromne znacznie dla dzieci z dysleksją, gdyż litery stają się bardziej przyjazne, znajome, bardziej „ich”.
Najlepiej do wykonania liter nadaje się biała. Warto kupić ok. 1 kg w sklepie dla plastyków lub na Allegro, gdzie sprzedawana jest w kostkach lub wałeczkach.
Następnie wydrukuj na kartce papieru naprawdę dużą czcionką cały alfabet, razem z literami ą, ę, ć, ś itd. Potnij kartkę i sklej ze sobą w taki sposób, aby powstał jeden pasek ze wszystkimi literami. Jeśli uczycie się i małych i dużych liter potrzebujesz dwóch pasków – jeden z małym alfabetem drukowanym, drugi z dużymi literami.
Następnie dziecko „roluje” plastelinę, tak aby powstały wałki, grubości ołówka. Z wałków kroi mniejsze kawałki i formuje literki, dokładnie takie jak na pasku, czyli litery drukowane, takie jak są w książkach, a nie pisane.
Idealnie byłoby ułożyć alfabet w jakimś widocznym miejscu w jednym rzędzie lub kilku, utrzymując kolejność alfabetyczną. Gdy jest już ułożony w kolejności możecie powtarzać litery, najlepiej codziennie. Dziecko dotyka każdej litery i wypowiada ją na głos. Najpierw od początku do końca, następnie od prawej do lewej. Warto ten proces powtórzyć wiele razy, aż do perfekcji.
Co jeśli dziecko z dysleksją ma trudności z zapamiętaniem niektórych liter?
Gdy nie może zapamiętać jakiejś litery poproś o wybudowanie niewielkiej trójwymiarowej rzeźby-modelu, który rozpoczyna się na daną literę. Np. ćmę, gdy dziecko nie może zapamiętać, litery ć.
Dziecko kładzie model obok literki i potem, gdy przypomina sobie litery przypomina sobie co to za model i na jaką literę się rozpoczyna. Wyodrębnia ją ze słowa i wypowiada ją dla ciebie.
Takie przejście po literach alfabetu, szczególnie tych trudnych, będziecie zapewne musieli powtórzyć wielokrotnie. Ale proszę, nie poddawaj się. Chcę ci powiedzieć, że pracowałam z setkami dzieci z dysleksją, która miała różne nasilenie. I wśród nich nie nich nie było takiego, które dzięki temu ćwiczeniu nie byłoby w stanie opanować wszystkich liter i dwuznaków w stosunkowo szybkim czasie.
Jak nauczyć alfabetu dziecko z dysleksją?
Naprawdę warto nauczyć dziecko całego alfabetu, mimo, że byc może nikomu z nauczycieli jeszcze się to nie udało. Wielu dzieciom, mimo, że nauczyły się wszystkim liter, nie jest łatwo nauczyć się liter po kolei.
Doskonałą, choć wymagającą sporego skupienia metodą, aby nauczyć się po kolei całego alfabetu jest wykorzystanie jednego z ćwiczeń metody Davisa. Macie cały plastelinowy alfabet przed sobą? Świetnie! Dziecko zamyka oczy, wyciąga trzy pierwsze litery (a,ą,b) z alfabetu i kładzie blisko siebie, a następnie zamyka oczy i dotyka, gładzi i obrysowuje te literki palcami. Dzięki dotykowi próbuje sobie je wyobrazić tak jakby widziało je z góry, z lotu ptaka. Gdy już je „widzi” w wyobraźni mówi jakie to litery, najpierw od lewej do prawej, potem od prawej do lewej – a,ą,b i b, ą,a. Odkłada pierwszą literę „a” na miejsce, dobiera kolejną, czyli „c”. Powtarza ćwiczenie, wyobraża sobie i wypowiada litery, od lewej, następnie od końca. Potem stara się wyobrazić wszystkie cztery od „a” do „c” i powiedzieć je w kolejności od przodu, potem od końca. Dobierając kolejne litery uczymy się całego alfabetu. Niektóre dzieci potrafią nauczyć się w ten sposób alfabetu w kilka dni, inne w kilka tygodni.
W ten sposób każdy jest w stanie na długo nauczyć się alfabetu.
Korzyści z nauki alfabetu dla dziecka z dysleksją
Ogromną zaletą tego ćwiczenia jest to, iż dziecko jest w stanie powiedzieć alfabet od końca, gdyż „widzi” litery w wyobraźni. Dzięki temu, na późniejszych etapach edukacji, pracując z różnego rodzaju słownikami, dzieci łatwo potrafią znaleźć stronę z potrzebną literą, poruszając się po słowniku w każdą stronę bardzo sprawnie. Ponadto ćwiczenie to rewelacyjnie ćwiczy skupienie. Powtarzanie alfabetu, od „a” do „ż” i od „ż” do „a” czyli w jedną i drugą stronę można potraktować jako ćwiczenie na koncentrację, tuż przed właściwą nauką
Rozpoznawanie literek w książce – przyjazne i skuteczne ćwiczenie dla dzieci z dysleksją
Kiedy czytasz dziecku bajkę, powiedz „tu jest napisane babcia, a to jest literka „b” jak babcia” . W ten sposób pomagasz kojarzyć dźwięk ze słowem, do którego dziecko ma obraz i doskonale zna jego znaczenie. Kolejnym krokiem jest wyszukanie przez dziecko tej litery w książce. Dziecko wskazuje literę, ty odczytujesz dla niego cały wyraz. Do tego celu możesz też użyć gazet z dużymi nagłówkami.
Szyldy – świetna okazja dla małych dyslektyków
Wyjście z domu może być również fantastyczną okazją do nauki alfabetu. Wszędzie wokół jest mnóstwo napisów, możecie wspólnie „wyłapywać” litery, które dziecko już poznało, gdy mijacie nazwy sklepów, restauracji, miejscowości, napisy na samochodach czy bilbordach.
Zabawa w nauczyciela – bezstresowy sposób nauki dla dyslektyka
Duża część dzieci uwielbia zabawę w nauczyciela. Dzieci uważnie obserwują szczególnie tych nauczycieli, których lubią i chcą działać tak jak oni. Idealnym rozwiązaniem dla takiego dziecka jest zakup tablicy i mazaków. Może ono rysować litery na tablicy bawiąc się w uczenie kogoś – ciebie lub młodszego rodzeństwa. Jeśli uczycie się czytać, pamiętaj aby rysowane litery przypominały te drukowane w książkach. Jeśli uczycie się pisania – dziecko rysuje literki pisane.
Wrażliwy dyslektyk? Wykorzystaj dotyk i skojarz naukę liter z poczuciem bezpieczeństwa!
Prawie każde dziecko uwielbia tą zabawę. Rysujesz dziecku na plecach wielką literę, a ono rozpoznaje co to za litera. Możesz również rysować na jego otwartej dłoni, podczas gdy dziecko ma zamknięte oczy. To ćwiczenie jest nie tylko wspaniałym sposobem na rozpoznawanie i przypominanie liter, ale stanowi również doskonałą okazję do relaksu. W przypadku dzieci z problemami dyslektycznymi, które często doświadczają zamętu wynikającego ze stresu i lub wysokiego poziomu pobudzenia, ćwiczenie to jest bezcenne. Dzieci w tym czasie są odprężona, rozluźnione, spokojne. Nauka czytania zaczyna kojarzyć im się poczuciem bezpieczeństwa i świetnym kontaktem z mamą lub tatą.
